Dagboek van een vreemdeling: "Hou je bek!" vs echt contact

'Contact is... warmte uitwisselen'

"Hou je bek!" | Het valt mij steeds vaker op dat tieners volwassenen op die manier van repliek dienen, wanneer je hen ergens rustig op wijst, zoals verblindende verlichting of geen verlichting voeren. Of met z'n drieën of vieren naast elkaar over een fietspad.

Wat mij vanavond inviel, was: "Zeg dat tegen jouw moeder", omdat dat een terzake doende reactie is; eens kijken of die dat pikt. Of, sterker nog... wellicht zegt moeder dat zelf al tegen het kind, zodat het kind dat voorbeeld volgt. Slecht voorbeeld doet slecht volgen, immers.

Hoe dan ook is het een dubbele zorgelijke ontwikkeling. Ten eerste is mij inmiddels duidelijk, dat kinderen rare dingen doen UIT PROTEST. Op die manier maken zij hun protest kenbaar, zeg maar. Door iets te doen wat niet mag, bij uitstek. Om de aandacht ergens op te vestigen. Logisch, toch?

Als je dan ook nog een grote mond krijgt wanneer je hen wijst op hun destructieve gedrag, en ze reageren dan in zo'n overtreffende trap, dan is dat dubbelop; dubbel protest, dus.

Zo'n extreem grote mond komt op mij overigens over als ontoerekeningsvatbaar gedrag. Kennelijk valt er niet te praten. Waar leert men dat? Op school? Op het schoolplein? Thuis? Bij vriendjes/leeftijdgenoten?

Onze jeugd is de toekomst. Maar niet alleen kinderen doen zo. Een gozer van in de 40 op de fiets sneed mij een half jaar geleden, in Wormer, zei nog sorry ook, maar dat bleek voor de vorm, want toen ik hem erop aansprak met een rustig "ik schrok ervan; niet doen" kreeg ik dezelfde agressieve respons; een escalerend "Hou je bek!" werd mijn deel. Uit de keel van een volwassene nota bene - alhoewel ik mijn twijfels heb over zijn mentale maturiteit oftewel geestelijke volwassenheid.

Ik ben hiervan niet eens zozeer geschrokken. Veel erger. Ik zie dit als voorteken, van waar we naartoe gaan, als mensheid. Ik zie dergelijke 'mensen' - denk ik? - de grootst mogelijke flauwekul uitkramen met de grootst mogelijke overtuiging èn zij vinden dan ook nog, dat zij in hun recht staan. Ten koste van jou, dus.

Ik begrijp dat iedereen 'gezien, gehoord en gewaardeerd' wil worden, maar... is dit dan de weg? 'De rest van jouw leven anderen opzadelen met wat jou dwars zit? Zonder ook maar ìets aan jouw eigen onvrede te doen, zodat je dit gedrag volhoudt tot jouw laatste snik'? In dat geval: prettig leven verder. Lijkt mij.

Waar zijn onze fatsoensnormen gebleven? Waar is onze logica of liever: ons 'gezond verstand' naartoe? Hoe halen wij 'mensen' het in ons botte hoofd om elkaar lastig te vallen, op niets af, zonder daar ook maar enige verantwoordelijkheid voor te nemen en zonder het fatsoen om de dialoog aan te gaan?

Een voordeel aan zo'n felle Hou-Je-Bek-reactie is er overigens wel. Het is gelijk duidelijk dat hier niet te praten valt en wees eerlijk: de meesten van ons beheersen die vaardigheid, de kunst van het praten, al helemaal niet; die beginnen gelijk te schreeuwen of te zeuren - en vaak een combinatie ervan - dus kun je de Hou-Je-Bekkers nog begrijpen ook. Want praten is een kunst, die weinigen beheersen, en die rust vereist. En daarenboven... wie al protestgedrag laat zien, geeft eigenlijk impliciet aan gewend te zijn, dat er meestal helemaal nergens over gesproken kan worden.

Wat een armoe, dan eigenlijk...

Naar mijn kinderen toe neem en nam ik altijd de tijd om op hun niveau iets te bespreken, zonder ze tot de orde te roepen, zoals zij op school en elders al gewend zijn. Ik stelde oprechte vragen.
Evengoed krijg je dan geen antwoorden over de drijfveren, hoor; daarvoor moet je jouw oor op het zieltje te luisteren leggen. Maar je kunt wel laten zien hoe jij het wilt hebben en dat is:

* vriendelijk
* respectvol
* liefdevol

... want je streeft naar harmonie. Toch?

En je kunt tonen:

* oprecht open te staan voor drijfveren of beweegredenen zonder die te veroordelen, want dat gebeurt al veel te veel en dat smoort dialoog.

Sterker nog... iedereen leert in deze wereld, waarin alles lijkt te zijn omgedraaid, dat men elkaar De Baas wil spelen in plaats van vol interesse en respect met elkaar om te gaan.

Dat gaat natuurlijk op school al fout. Da's natuurlijk al een sterk achterhaald concept, bedoeld om mensen op productiedatum (leeftijd) klaar voor het bedrijfsleven te stomen, zodat ze kunnen functioneren, achter machines. Achter de lopende band, computer of ander geestdodend werk. Scholing is van oorsprong vormgegeven naar Pruisisch legervoorbeeld, zo begreep ik van deskundigen. Men leerde er orders opvolgen en kon overal ter wereld ingezet worden voor hetzelfde soort werk.

Ik weet inmiddels - in ieder geval - dat onze Opvoeding geen spat van ons Wezen overhoudt, dat je niet jezelf mag zijn maar daar juist van weggejaagd wordt en vooral: dat je als mens-in-wording verdomd weinig mag maar wel van alles moet.
Wat blijft er dan over voor een opgroeiend kind, dat niet gehoord, gezien of gewaardeerd wordt, anders dan PROTEST?

Daar kun jij het mee eens zijn of niet; feit blijft dat wij, in toenemende mate, met onverklaarbaar gedrag op straat te maken hebben met jongelui die zich vervolgens ontoerekeningsvatbaar, agressief en autoritair opstellen, en de vraag is: willen we dat? Kortom... moet dat zo blijven?

Wat nu, als wij vanaf nu, bij iedere interactie, zorgen dat we het hart laten spreken, en warmte laten stromen...

... in plaats van elkaar te kleineren, de loef af te steken, een poets te bakken of de baas proberen te spelen?

Het is toch LEUK om contact te maken en een paar woorden te wisselen? Dat is toch een verrijking?

Dat is toch véél leuker dan vol protest te zitten, dat er op de gekste momenten uit moet en tevoorschijn komt bij wildvreemden of toevallige ontmoetingen op straat, zodat je in wezen jezelf voor schut zet en dus jezelf tekort doet?

In feite geeft iedereen die protesteert weer, dat die verraden is. Dat is nogal wat. Dat vraagt begrip en zelfs tolerantie. En wat zei Gandhi daarover? "Verbeter de wereld, begin bij jezelf". Toch?

Mogen deze woorden de lezer eens op andere gedachten brengen.

rj

PS: de titel van dit stukje - "contact is ... warmte uitwisselen" - is mijn kortste gedicht geworden. Een inzicht uit 2014 over wat de interactie tussen mensen nou zo leuk maakt;