Scholen?
Weapons of mass instruction.
Onderwijs,
veel wordt er over gepraat en geschreven, maar waarom het onderwijs
is zoals het is blijft vaak buiten de discussie. Wat is het doel van
scholing? Waarom is er überhaupt onderwijs? De Volkskrant kopte
onlangs: “Kind haalt diploma sneller, maar weet niet méér”.
Zou er misschien iets moeten veranderen? En, niet in de laatste
plaats: wat is de rol van de overheid in dit alles?
Uit:
“Scholen?
Weapons of mass instruction”,
artikel uit Frontier 143 van mei/juni 2008
Auteur: Frans
Vermeulen.
Tijdens
een symposium in Zeist werd eind 2007 gesteld:
"Het gaat niet
goed met het onderwijs in Nederland. Van alle kinderen heeft 68%
stress-verschijnselen, en 10% een burn-out. Elk jaar lopen meer dan
60.000 jongeren weg van school, en dagelijks doen 40 jongeren een
poging tot zelfmoord. Met de leraren gaat het niet veel beter: liefst
13% wordt psychisch ziek van de werksituatie. Ook steeds minder
jongeren kiezen voor de PABO. Is er sprake van een crisis in het
onderwijs?
Zo ja, hoe lossen we deze dan op?"
Kortom, heel
veel vragen. In Zeist werd daarom reikhalzend uitgekeken naar
sprekers als Jos Verhulst' (leraar en publicist), Bram Moerland(
(filosoof), Vincent Loosjes (onderwijs-jurist), Jaap Peters
(organisatie-adviseur en auteur) en vooral John Taylor Gatto. Deze
laatste spreker uit Amerika met 30 jaar onderwijservaring op
(achterstands)scholen in New York gold als hoogtepunt vanwege zijn
prikkelende betogen in kranten en tijdschriften, en ook door boeken
als "Dumbing Us Down" en "The Underground History of
American Education".
In 1991, het jaar dat Taylor Gatto
voor de vierde maal werd bejubeld als New York State Teacher of the
Year, nam hij ontslag en schreef hij een vlammend betoog in The Wall
Street Journal: "I Quit, I Think". In een opsomming van de
zeven lessen van een leraar vatte Taylor Gatto samen wat leraren hun
leerlingen ècht leren op school. "Of een van beiden dat
nu wil of niet, het gemonopoliseerde onderwijs is in de ban van het
one size fits all principe en is daarmee verworden tot Weapon Of Mass
Instruction."
Zeven
lessen |
"Wat
ik in 1991 vertelde, geldt tot op de dag van vandaag: een
leraar leert de kinderen verwarring.
Alles wat ze leren ontbeert
samenhang.
Ze leren ook te
veel.
Het ontbreken van natuurlijke orde wordt vaak als kwalitatief
onderwijs betiteld. Oppervlakkige
feitenkennis bij
het verlaten van de school wordt
verkozen boven enthousiasme.
In een maatschappij waar steeds meer beide ouders werken, zodat de
familierelatie onder druk staat, leren kinderen om verwarring te
accepteren als hun lot.
Een
leraar leert kinderen: blijf in de klas(se)
waar je thuishoort.
Individualiteit is daarmee in strijd en derhalve de vloek van elk
systeem van classificatie.
Kinderen
leren onverschilligheid.
Wat je ook doet op school, niets is de moeite waard om af te maken
als de bel gaat. Ten derde: Emotionele
afhankelijkheid
door straffen en belonen, is een volgende les. De leraar is degene
die gunsten kan verlenen en zonder reden weer intrekken, rechten
zijn er niet;
goed
gedrag houdt de kinderen gegijzeld.
Ook
leren kinderen intellectuele
afhankelijkheid:
dat ze moeten wachten tot een leraar vertelt wat ze moeten doen. Het
is de belangrijkste les van allemaal: we moeten wachten op anderen,
beter getraind, hoger in hiërarchie, ouder, om betekenis te
kunnen geven aan ons leven.
Dat
zelfvertrouwen
voorwaardelijk
is, afhankelijk van de mening van een expert, is een andere
belangrijke les. Kinderen daarentegen die van hun ouders geleerd
hebben, dat
ze van hen houden ondanks alles,
laten zich onmogelijk conformeren.
Afwezigheid
van privacy
is les nummer zeven. Er zijn geen privé-ruimtes voor
kinderen, geen privé-tijd. School
breidt haar invloed uit door huiswerk,
anders kan het voorkomen dat kinderen thuis iets leren buiten de
autoriteit van de leraar om, of van een wijs iemand uit de buurt."
Het
onderwijs zit sinds jaar en dag in elkaar zoals het in elkaar zit,
zodat mensen inmiddels niet meer kunnen bedenken, dat het ook anders
kan dan met leerplicht vanaf 5 jaar. Anders? Hoe leren mijn kinderen
dan lezen, schrijven en rekenen? “Ze moeten toch leren om
opdrachten uit te voeren als ze straks hun baan willen houden?”
zijn veel gehoorde reacties als mensen zeggen dat het onderwijs op de
schop moet.
“Het
gemonopoliseerde onderwijs is in de ban van het one
size fits all
principe
en is daarmee verworden tot weapon of mass instruction.”
Taylor
Gatto: "De werkelijkheid is anders. Kinderen leren in
werkelijkheid razendsnel, bijvoorbeeld in 100 uur op hoog niveau
lezen, schrijven en rekenen als ze maar hongerig zijn om dit te
leren. Dán moet je snel handelen en het ijzer smeden als het
heet is. De voortdurende roep om basisvaardigheden aan te leren is
een rookgordijn om kinderen 12 jaar lang de zeven lessen in te
stampen."
De
Amerikaan stelt, dat de centrale controle op ons leven, vanaf begin
19de eeuw, alleen maar is toegenomen. "Het leven dat we leven,
de kleding die we dragen, het voedsel dat we eten, maar ook de
drugsepidemie, zelfmoord (1600 mensen per jaar), echtscheiding
(32.000 in 2006), geweld (160 mensen in 2006 slachtoffer van moord-
en doodslag, alle Nederlandse cijfers), wreedheid en het
klassen-/kastenstelsel: alle producten van dehumanisering van ons
leven, het verminderde belang van het individu en de familie en ons
opgelegd door een rijke, industriële bovenklasse."
Een
oplossingsgericht antwoord kan volgens Taylor Gatto komen in de vorm
van privéscholen, familiescholen, kleine ondernemende scholen,
religieuze scholen, thuisonderwijs enzovoort. "Daardoor is ieder
weer vrij om het soort scholing te kiezen die hem/haar past. Deze
mogelijkheden zijn er nu nog nauwelijks en alleen beschikbaar voor de
vindingrijken, de moedigen, de gelukkigen en de rijken onder ons."
Taylor
Gatto is bang, dat de ramp van de zeven-lessen-scholen verder en
verder zal groeien – met uitwassen als wapengeweld op
scholen, zoals Columbine High of vorig jaar in Finland – tenzij wij
iets moedigs en beslissends doen met de puinhopen van
overheidsscholen en leerplicht.
"Dertig
jaar geleden was er misschien nog tijd om buiten school om lessen te
leren in zelf-motivatie, doorzetten, zelfvertrouwen, moed,
waardigheid, liefde en dienstbaarheid. Nu eet televisie de meeste van
die tijd in combinatie met de stress van tweeinkomens-of
eenoudergezinnen. De lessen van wijsheid van niet-materiële
ervaringen kunnen niet worden geleerd als het leven wordt begonnen
met een gevangenisstraf van 12 jaar waar alleen slechte gewoontes
worden geleerd", aldus Taylor Gatto.
“Op
school wordt de nieuwsgierigheid
vermoord.
Je
krijgt er antwoord op vragen die je je nooit hebt gesteld en
blijft
met de
echte
vragen
zitten
tot het vlammetje flakkert en dooft.”
Arbeit
macht frei | scholing naar Pruisisch legervoorbeeld
Om
te weten hoe het zo gekomen is moeten we terug in de tijd. Terug naar
het Europa van 1806 waarin Napoleon in de Slag om Jena Pruisen
versloeg. Dat Pruisen – vaak een leger met een land genoemd –
verloor, was volgens filosoof Johann Gottlieb Fichte (1862-1814) te
wijten aan het gebrek aan discipline. Hij schreef: “Het feest is
voorbij. Kinderen moeten worden gedisciplineerd door een nieuwe vorm
van universele conditionering.”... Ouders
kon dat niet langer worden toevertrouwd.
Door
gedwongen scholing
moest iedereen leren, dat 'werk vrij maakt'. En werken voor de staat,
zelfs als
dat betekende het leven overgeven aan haar commando, was de grootste
vrijheid van alles.
Gecentraliseerde
scholing leverde vanaf dat moment gehoorzame
soldaten
af voor het leger; gehoorzame
werklieden
voor mijnen, fabrieken en boerderijen; (onder)geschikte
ambtenaren; (onder)geschikte industrie-arbeiders; burgers die
hetzelfde denken over de meeste onderwerpen; nationale uniformiteit
in denken, woord en daad.
De
Pruisische
(psychologische) scholing
maakte gebruik van kennis die al eeuwen bestond door het trainen van
(huis)dieren en uiteraard van eerdere militaire trainingservaring. In
de 20ste eeuw zou het 'behaviorisme'
in de psychologie
(Skinner e.a.) daar nog een schepje bovenop doen.
Pruisen
was naast economisch vervolgens ook militair uiterst succesvol met
deze aanpak: Napoleon verloor de Slag bij Waterloo van de Pruisische
oorlogsmachine. Engeland en Amerika volgden de ontwikkelingen vol
bewondering. Nadat de Duitsers in 1871 opnieuw de Fransen versloegen
was de naam van dit Utopia voorgoed gevestigd.
Duizenden
jonge prominente Amerikanen staken de oceaan over om in het
keizerrijk te studeren aan universiteiten, die ten dienste stonden
van het bedrijfsleven en de overheid. Eenmaal weer thuis werden zij
de universiteitspresidenten en afdelingshoofden, namen ze privé
industriële onderzoeksinstellingen over, overheidskantoren en
administratieve beroepen. Op hun beurt huurden ze mensen in die
bereid waren het Pruisische model over te nemen, zodat het mentale
leven van de Amerikanen vanzelf veranderde.
De
collectieve
discipline
die zijn basis
had in het verplichte onderwijs,
zorgde in de ogen van de bezittende klasse voor welvaart en
voorspoed. Bedelaars, zwervers en zigeuners (in Amerika vooral
negers, joden en nieuwe immigranten) werden gezien als zand tussen de
raderen van een gesmeerd lopende economie. In Amerika won daardoor
eind 19de eeuw de eugenetica snel terrein, dat wil zeggen:
wetenschappelijk onderzoek naar het verbeteren van het mensenras.
De
eugenetica-beweging
begon met Galton in Groot-Brittannië en verspreidde zich daarna
over de Verenigde Staten. Behalve het vernietigen van mindere rassen
door abortus, sterilisatie, adoptie, celibaat,
tweebanen-familie-scheiding en lage lonen om de levenslust te doven,
was scholing een speerpunt om de geest af te stompen en het karakter
te vervalsen.
De
meesten denken, dat deze eugenetica werd uitgevonden in
nazi-Duitsland, maar niets is minder waar. Hitler was, voordat hij
aan de macht kwam, juist een groot bewonderaar van de American way en
van Henry Ford, die in 1920 via zijn uitgeverij 2 miljoen kopieën
van het boek The International Jew: World’s Foremost Problem
verspreidde onder bibliotheken en scholen. Hitler kreeg dat boek
onder ogen en prees Ford later in Mein Kampf.
Samen
met Rockefeller en Carnegie stelde Ford een blanco cheque ter
beschikking om de menselijke aard te transformeren.
School
werd een belangrijk onderdeel van dit controle-mechanisme,
met als grootste verdachte de meedogenloze
dwang.
Die dwang is nodig, omdat het gaat om kinderen onder te brengen in
klassen op basis van filosofische overtuigingen, die niet algemeen
worden gedeeld. De moeilijkste les, aldus Taylor Gatto, is dat
Rockefeller c.s. dat niet deden voor roem of geld, maar met een
overtuiging die alleen is weggelegd voor ware gelovigen.
Na
1922 had racisme een echte wetenschappelijke basis gekregen in
Amerika en de rest van de wereld. Met name in het verslagen
Duitsland, de oude Teutoonse barrière tegen de Slaven, werd de
Nordische superioriteit enthousiast verwelkomd. Intelligentietesten
die overal werden ingevoerd toonden aan, dat het hoge(re) IQ van het
Anglo-Teutoonse ras aangeboren was. Frenologie deed daar een schepje
bovenop. En als kinderen niet biologisch Anglo-Nordisch konden zijn,
dan kon verplicht onderwijs en drillen hen enigszins de goede kant op
sturen.
In
dat kader is de vergelijking tussen verplicht onderwijs en het
vlooien-principe verhelderend. Vlooien, die in een lucifersdoosje
worden gestopt, zullen proberen te ontsnappen: alleen om te merken,
dat ze voortdurend hun hoofd stoten. Als na verloop van trainingstijd
het lucifersdoosje wordt geopend, springen ze er niet meer uit.
Taylor Gatto: "Scholen leren kinderen niet te springen. We
leren hun daar verveling, doven hun initiatief en creativiteit."
Waarom
scholing? |
Vraag
de man in de straat waarom je naar school gaat en hij zal je
antwoorden: scholing helpt je het beste uit jezelf te halen voor een
goed leven tussen andere goede burgers/mensen. Maar dan wordt
vergeten, dat het Pruisische model in de eerste plaats de sociale
efficency
dient: namelijk het effectief
managen van een explosief groeiende populatie
en tegelijkertijd het opbouwen
van een machtige economie
(met uniforme consumenten). Hierachter schuilt een eenvoudig idee:
ieder van ons moet perfect
en afhankelijk gemanaged kunnen worden
en daarvoor gebruikt men elke
truc uit het boekje: psychologie, sociale druk of bruut geweld.
Ook, om ons meer (voorspelbaar) afhankelijk te maken, in het voordeel
van een economie van multinationals, een maatschappij met een
gelaagde sociale orde en een grote overheid die alles coördineert
en regelt.
Om
dat te bewerkstelligen moeten de meesten van ons geïnfantiliseerd
worden, zo mogelijk levenslang. School is het trainingslaboratorium
daarvoor, al sinds 50 tot 100 jaar, afhankelijk waar je woont. Het is
het meest ambitieuze stuk sociale techniek in de moderne
geschiedenis, en is – kijk maar om je heen – een klinkend succes.
Jaap
Peters haalde tijdens het congres in Zeist Midas Dekkers aan, die de
rol van de school in zijn boek De Larf als volgt beschrijft: “Op
school wordt de nieuwsgierigheid vermoord.
Je krijgt er antwoord op vragen die je je nooit hebt gesteld en
blijft met de echte vragen zitten tot het vlammetje flakkert en
dooft. Op school beschouwen ze je als een vat dat moet worden
volgestampt, niet als een spons die zich vanzelf volzuigt, zolang je
de gaatjes maar niet met onzin verstopt.
Het
is bijna onmogelijk om een kind het leren te beletten, maar op school
krijgen ze het voor elkaar
(p. 152)”. En: “... scholen
zijn niet zozeer gebouwd om kinderen iets te leren als wel om de
maatschappij van ze te vrijwaren,
ongeveer zoals gevangenissen
dienen om de maatschappij tegen boeven te beschermen
(p. 222).”...
“Dwing
de schoolstructuur om flexibele tijd, ruimte, volgorde en inhoud
aan
te bieden, zodat iedereen persoonlijk kan leren.”
Op
school leer je, dat je je mond moet houden, stil moet zitten, er heel
veel regels zijn en dat je daarin geen inspraak krijgt, dat de
leerstof met de hulp van eindtermen en leerplannen in de linker
hersenhelft wordt geplaatst en dat het succesvol reproduceren van die
leerstof op een examen zorgt voor een succesvol leven.
Wat dit alles de leerlingen in één moeite ook aanleert
is hulpeloosheid.
Deze
aangeleerde
hulpeloosheid
als gevolg van conditionering zorgt voor reflexmatig gedrag.
Volgens
onderzoeker Seligman 7) ontstaat aangeleerde hulpeloosheid in negatieve
situaties waarin men geen uitweg ziet. Seligman stelt, dat we die
negatieve situaties ook op school kunnen aantreffen. “Schoolkinderen
hebben immers hun eigen lot niet in handen. Zij worden door
volwassenen in de school gestopt. Die volwassenen zelf beschouwen de
school als een omgeving, die voor het kind onvermijdelijk is.”
Als
het op die onvermijdelijke en blijkbaar ‘normale’ school fout
gaat, zal een kind de problemen dus gemakkelijk toeschrijven aan
eigen tekorten. Het kind leert die negatieve ervaringen te beschouwen
als het onvermijdelijke resultaat van het eigen tekort. Het
ontwikkelt een negatief
zelfbeeld.
Na een tijd is de hulpeloosheid diep ingeprent.
Scholen
zijn psychopathisch |
Taylor
Gatto noemt de huidige, behavioristische scholen psychopathisch. Dat
klinkt een beetje sterk, totdat je de uitwassen zoals Columbine High
School, Littleton, Colorado (15 doden, 1999); Virginia Tech
University, Blacksburg (32 doden, 2007) en dichter bij huis: Tuusula,
Finland (8 doden, 2007) in herinnering roept.
Om
zijn stelling te onderbouwen, somt Taylor Gatto een rijtje op van
pathologische
resultaten van moderne scholing:
kinderen
staan onverschillig
tegenover de volwassen wereld van waarden en normen en wat zij
bereikt heeft; kinderen
met bijna geen nieuwsgierigheid en een korte concentratie;
kinderen met een slecht gevoel voor toekomst, ze leven in een
voortdurend nu; kinderen zonder gevoel voor verleden; kinderen zonder
compassie; kinderen die niet kunnen omgaan met intimiteit en
openhartigheid en zich verbergen achter gefabriceerde
persoonlijkheden; materialistische kinderen; afhankelijke kinderen,
die opgroeien tot klagende, bange, afhankelijke volwassenen.
Zijstap, anno april 2024. En nu? Kijk eens om je heen? Leeft niet iedereen in een fantasiewereld om "het leven" te kunnen trotseren, als schizofrene zijstap uit het heden, om de continue terreur van de dagelijkse vervloeking te kunnen dragen, als reactie op onze "angst voor straf"?
Het
resultaat van deze pathologische scholing, aldus Taylor Gatto, is een
'samenzwering
tegen onszelf'.
Hij is tot de conclusie gekomen, dat het systeem niet te hervormen
is. Te doen alsof dit wel het geval zou zijn – minister Plasterk
van OCW pleitte ooit voor een kwaliteitsinjectie van 1 miljard euro – is
een onderdeel
van de samenzwering.
Er valt niet te onderhandelen met abstracte uitgangspunten en regels.
Want dat is het schoolsysteem geworden: een abstractie die ons
uit de handen is geglipt. Niemand
kan het hervormen.
In de eerste plaats moet je je realiseren, dat de waarden die je
koestert gekte zijn voor het systeem. Het systeem heeft al de scholen
die het nodig heeft. De enige verbetering volgens het systeem is, dat
de kinderen er ook eten, slapen, leven en sterven.
Zijstap naar april 2024: zie daar de komst van de 15minuten-steden oftewel Tri State City die men overal in de wereld wil neerzetten, met de digitale munt om ieder gevangen te kunnen houden en te kunnen sturen.
Radicale
suggesties voor scholing van de toekomst |
Toch
blijft John Taylor Gatto onverbeterlijk optimistisch voor de toekomst. Hij
doet daarom radicale suggesties om de scholing te veranderen. Zo
pleit hij voor scholen, die niet groter zijn dan een paar honderd
leerlingen en waar iedereen kan lesgeven. De voormalige leraar zou
het liefst het monopolie van de leraar-met-diploma breken, zodat
iedereen die iets te leren heeft kan lesgeven.
Daarbij
zou leren primair
op basis van ervaring
moeten plaatsvinden, ten koste van het abstract leren. Laten we
toegeven, zegt Taylor Gatto, dat er niet één juiste
manier is om succesvol op te groeien.
Een
volgende suggestie is om de kinderen dialektisch te leren denken
(vanuit twee polen), zodat ze altijd aannames ter discussie kunnen
stellen. Meet prestaties met geïndividualiseerde instrumenten;
en – heel belangrijk – (h)erken, dat totale scholing
psychologisch en procedureel ongezond is. Verder is Taylor Gatto een
warm voorstander van het inrichten van veel scholing rondom complexe
thema's in plaats van onderwerpen.
Studie
van onderwerpen als een exclusief 'dieet' was een geheim
Pruisisch wapen
om sociale
hokjesgeest
te bewerkstelligen. Interdisciplinair werken wordt daarmee buiten de
deur gehouden. En niet in de laatste plaats: dwing de schoolstructuur
om flexibele tijd, ruimte, volgorde en inhoud aan te bieden, zodat
iedereen persoonlijk kan leren.
John
Taylor Gatto leerde zijn belangrijkste
levenslessen in de buitenwereld. En daarom rebelleerde hij tegen de
kunstmatige en rigide controle van het schoolsysteem.
Hij stelde daar lesgeven aan kinderen als individuen tegenover.
Noten |
1. Symposium Waarom onderwijs? (www.waaromonderwijs.nl/), georganiseerd door De Kampanje, School voor persoonlijk ondernemerschap, www.dekampanje.org
2. democratie.nu/bibliotheek/artikels
3. www.brammoerland.nl
4. www.loosjes.nl
5. www.intensievemenshouderij.nl/www/
6. www.johntaylorgatto.com
7. Seligman, M.E.P., Maier, S.F., and Geer, J. The alleviation of learned helplessness in dogs. Journal of Abnormal Psychology, 73, 256-262; 1968Uit:
“Scholen?
Weapons of mass instruction”,
artikel uit Frontier 143 van mei/juni 2008
Auteur: Frans Vermeulen
(blog-website: renvogel.wordpress.com)